Wpływ genotypu, środowiska oraz interakcji G×E na skład chemiczny i aktywność alfa-amylazy ziarna pszenżyta ozimego

Abstrakt

Pszenżyto ze względu na korzystny skład chemiczny ziarna i wysokie walory żywieniowe może być wykorzystywane jako surowiec w przemyśle spożywczym. Jest jednak podatne na porastanie oraz zmienne warunki środowiska, które istotnie wpływają na jakość ziarna i wybór kierunku użytkowania. Celem badań było określenie wpływu genotypu (G), środowiska (E) oraz interakcji G×E na zawartość wybranych składników chemicznych ziarna pszenżyta oraz szczegółowa charakterystyka interakcji G×E dla wybranych parametrów. Przebadano ziarno czterech odmian pszenżyta ozimego (Alekto, Fredro, Panteon, Preludio) uprawianych w trzech sezonach wegetacyjnych (2013/2014; 2014/2015; 2015/2016) w tej samej lokalizacji. Oznaczono zawartość podstawowych składników odżywczych: białka, lipidów, skrobi, związków mineralnych oraz bioaktywnych: błonnika pokarmowego (jako sumy nieskrobiowych polisacharydów i ligniny), a także lepkość wodnych ekstraktów ziarna, powiązaną z rozpuszczalną frakcją błonnika pokarmowego i liczbę opadania ziarna. Przeprowadzono analizę wariancji według stałego modelu dwukierunkowego, a wyniki uzupełniono porównaniem wartości średnich dla efektów głównych i efektu interakcyjnego. Dodatkowo, w celu szczegółowego opisu interakcji G×E, dla wybranych zmiennych przeprowadzono analizę z zastosowaniem modelu AMMI. Dla wszystkich analizowanych parametrów wykazano istotne różnice pomiędzy sezonami uprawy, odmianami oraz odmianami w poszczególnych sezonach wegetacyjnych. Największy wpływ warunków środowiska zaobserwowano dla liczby opadania (83,2%), największy wpływ genotypu dla zawartości rozpuszczalnej frakcji nieskrobiowych polisacharydów (76,4%), a interakcji G×E dla zawartości skrobi (49,5%).