Przekształcenia gruntów użytkowanych rolniczo w Polsce po 2010 roku – przyczyny, tendencje, zagrożenia

Abstrakt

Dynamiczne zmiany prawne związane ze złagodze- niem dotychczasowej ochrony dóbr przyrodniczych, praw wła- sności oraz uwarunkowania mikro- i makroekonomiczne niosą za sobą ryzyko utraty podstawowych zasobów nieodnawialnych, ja- kimi są gleby. Artykuł prezentuje podstawowe analizy statystycz- ne zmian powierzchni gruntów ze szczególnym uwzględnieniem gleb użytkowanych rolniczo na tle zmian głównych wskaźników ekonomicznych. Wizualizacji zmian dokonano z użyciem opro- gramowania typu GIS. Przedstawiono je na tle aktualnego stanu prawnego obowiązującego w Polsce oraz literatury. Celem pra- cy, poza przedstawieniem tendencji przekształceń od 2010 roku, było określenie najistotniejszych zjawisk ekonomicznych i ewen- tualnych zagrożeń dla krajowych zasobów glebowych. Zasoby te są nie tylko podstawą zapewnienia właściwej gospodarki żywno- ściowej kraju, ale również źródłem różnorodności biologicznej, krajobrazowej i kulturowej. Przeprowadzone analizy jednoznacz- nie wskazują na spadek powierzchni gruntów ornych i użytków zielonych we wszystkich województwach (według danych geo- dezyjnych) dla badanego okresu. Spadek ten zachodzi między innymi na rzecz obszarów zabudowy mieszkaniowej i przemy- słowej, których powierzchnia uległa zwiększeniu we wszystkich województwach. Wzrost cen gruntów ornych zarówno w bada- nym okresie, jak i przewidywany w najbliższej przyszłości może przyczynić się do dalszego wzrostu popytu na grunty użytkowane rolniczo. Ostatnie zmiany prawne utrudniające nabywanie ziemi rolnej mogą jednak w znacznym stopniu ograniczyć trend wzro- stowy.